Maatregelen ter versterking van de gemeenteraad

Om het evenwicht tussen beide politieke organen te herstellen, komt Vlaams minister Bart Somers met een algemeen kader van zeven mogelijke maatregelen:

1. Introductie van ‘gemeenteraadsgriffier’

Een gemeenteraadsgriffier kan de raadsleden ondersteunen op vlak van administratie, organisatie en informatiedoorstroming. Voor gemeenten die reeds een uitstekende wisselwerking hebben tussen gemeenteraad en administratie is deze functie overbodig.

2. Vermindering van het aantal uitvoerende mandatarissen

Om het evenwicht tussen gemeenteraad en schepencollege te verbeteren, kan gekeken worden naar een vermindering van het aantal schepenen per bestuur. De impact op de Vlaamse steden en gemeenten moet geval per geval geëvalueerd worden.

3. Verhoging van de vergoeding voor gemeenteraadsleden

Indien lokale besturen de nodige flexibiliteit krijgen om gemeenteraadsleden beter te vergoeden, kan er geopteerd worden voor een verhoging van de presentiegelden of voor het systeem van een vaste vergoeding, zoals gekend bij de schepenen. Op deze manier wordt de scheve verhouding tussen college en gemeenteraad rechtgetrokken.

4. Een onafhankelijke gemeenteraadsvoorzitter

De rol van de voorzitter moet door ieder raadslid kunnen opgenomen worden, onafhankelijk of hij of zij al dan niet tot de meerderheid behoort. Daarnaast moet het mogelijk zijn om een motie van wantrouwen in te dienen tegen de zittende voorzitter wanneer de onafhankelijkheid niet gewaarborgd wordt.

5. Initiatiefrecht voor agendabepaling meer bij gemeenteraad zelf

Indien de gemeenteraad de agenda vormgeeft, zal er meer beleidsmatig gewerkt worden. Vandaag ligt de focus te sterk op vraagstelling en niet op het inhoudelijke aspect.

6. Uniformering van regelgeving rond politiek verlof tussen verschillende sectoren

Uniforme regels omtrent het politiek verlof dienen ervoor te zorgen dat het opnemen van een mandaat niet langer sectorspecifiek zal zijn.

7. Dualisme: strikter onderscheid tussen college en gemeenteraad

Een dualistisch systeem erkent de dominante rol van het college maar versterkt de onafhankelijke en controlerende rol van de gemeenteraad. Beide politieke organen worden op die manier strikter onderscheiden. Dualisme is in die zin het gevolg van de voorgestelde maatregelen zoals hierboven beschreven.

In een volgende fase moeten deze maatregelen verder uitgewerkt worden tot een samenhangend totaalpakket dat het kader moet scheppen voor een sterkere gemeenteraad. Tevens vormt het de basis voor een inhoudelijke debat over de rol en functie van de gemeenteraad binnen lokale besturen.